Granen daar zit wat in!
Er is de laatste tijd veel rumoer rond het eten van granen, brood, tarwe en gluten, terwijl nieuwe graansoorten als quinoa, haver en spelt aan een opmars bezig zijn. Zijn het traditionele brood en andere graanproducten dan echt zo slecht? Is brood een dikmaker? Is glutenvrij beter? En welke rol spelen granen voor de gezondheid? Hier de feiten op een rijtje.
Laat ik maar meteen met de deur in huis vallen: van normale porties brood wordt je niet dik. Feit is wel dat we via onze voeding heel veel granen binnenkrijgen. Niet alleen via brood, maar ook via pasta en bewerkte producten. Als diëtist ben ik niet anti-granen. Maar ik vind wel dat het ietsje minder kan dan de hoeveelheden die het Voedingscentrum adviseert. Zeker als je de neiging hebt te zwaar te worden. Hier spelen media, marketing en dieetgoeroes dan ook maar al te graag op in. Zo vliegt de ene na de andere dieethype je om de oren (van suikervrij en glutenvrij tot aan koolhydraatarm en het voedselzandloperdieet). De meest bekende diëten in relatie tot koolhydraten en brood raad ik niet aan, omdat deze vaak te eenzijdig zijn en onvoldoende voedingsstoffen leveren.
En glutenvrij, hoe zit het daarmee? Laat ik een ding voorop stellen gluten zijn natuurlijk en maken niet ziek. Althans de meeste van ons kunnen gluten zonder problemen verdragen. Maar ongeveer 1% van de mensen verteerd gluten niet goed en moet levenslang een glutenvrij dieet volgen. En dat is geen pretje. Zonder medische reden gluten en granen uit je dieet weglaten, raad ik dan ook niet aan. Overweeg je wederom toch om glutenvrij te eten, denk dan goed na over glutenvrije vervangers. Zonder goede vervangers kan een glutenvrij dieet leiden tot een te eenzijdig eetpatroon. Hoewel er speciale glutenvrije producten in de handel zijn, zijn die niet allemaal even gezond. Zo bevat een groot aantal van deze producten méér suiker, zout en vet dan ‘normale’ producten en minder noodzakelijke vezels, vitaminen en mineralen. Een ander belangrijk nadeel van zomaar glutenvrij eten, is dat als je eenmaal glutenvrij eet, de eventuele antistoffen tegen coeliakie (glutenintolerantie) niet meer via een bloedtest zijn aan te tonen. Overweeg je glutenvrij te eten, dan is het raadzaam altijd eerst je (huis)arts of diëtist om advies te vragen.
Kortom: Granen, daar zit zeker wat in! Veel voedzame bestanddelen zoals eiwitten, vitaminen (vooral B-vitaminen) en mineralen (zoals ijzer, magnesium, zink en fosfor). Maar ook voedingsvezels waardoor granen goed vullen. Bij een volle maag grijp je minder snel naar ongezond en calorierijk voedsel. Wat helpt bij afvallen. Maar voor welk graan kies je dan? Spelt? Haver? Rogge? Of toch gewoon tarwe? Spelt zou omdat het een oergraan is, meer voedingsstoffen bevatten dan het tarwe. Bovendien zou spelt lichter verteerbaar zijn. Gemiddeld genomen maakt het qua voedingswaarde niet uit of je kiest voor tarwe of spelt. De verschillen met bijvoorbeeld haver en rogge zijn wel groter. Rogge is bijvoorbeeld hoger in vezel en haver is weer hoger in eiwit. In mijn ogen is er geen beste keus. Mijn advies, varieer. Variatie is niet alleen lekker, maar zorgt ook voor meer voedingswaarde in je eten. Eten is namelijk zoveel meer dan alleen de optelsom van voedingsstoffen en de bijdrage aan je gezondheid. Eten draait om cultuur, gezelschap, smaak en genieten. Buiten dat is de focus op losse voedingsstoffen nogal beperkt. Het draait nooit om één losse voedingsstof, maar altijd om het geheel. Zorg daarom voor variatie in je eten, dus ook in graansoorten. Kies je bovendien voor de volkoren varianten, dan weet je zeker dat je goed zit en je product de meeste gezonde voedingsstoffen en vezels uit het graan bevat!
